Met de Paris Proof Ranking voor bedrijventerreinen kan je het energiegebruik op bedrijventerreinen en werklocaties toetsen aan het Parijse Klimaatakkoord. In Venlo gebruiken ze een digital twin van de bedrijventerreinen om de effecten van verschillende energiemaatregelen, zoals zonnedaken en windmolens op het bedrijventerrein in een vroeg stadium door te rekenen en zichtbaar te maken. Het streven naar een integrale aanpak op twee duurzame thema’s staat centraal: energietransitie en klimaatadaptatie voor alle 1500 bedrijven in ondernemend Venlo.

Op weg naar een duurzaam bedrijventerrein in Venlo

De aarde warmt op en het klimaat verandert. Stichting Duurzame Bedrijventerreinen opgericht in 2019 in Venlo, stelt dat je door 20% van de daken op bedrijventerreinen in te zetten voor het opwekken van duurzame energie, je bijna 50% van het Limburgse klimaatdoel voor 2030 kunt realiseren. De stichting is van mening dat dit een haalbare en betaalbare maatregel is die op draagvlak kan rekenen bij ondernemers die op de twintig Venlose bedrijventerreinen zijn gevestigd.

Om klimaatambities effectief te realiseren is er behoefte aan een model waarin je verschillende maatregelen objectief kunt afwegen ten opzichte van elkaar. Ook is er behoefte aan goede afstemming van de maatregelen met alle belanghebbenden. Op een bedrijventerrein hebben we te maken met een com­plex samenspel van verschillende eigenaren, die ieder vanuit een eigen situatie en perspectief moeten afwe­gen of, en zo ja welke, maatregelen ze zouden willen treffen. Er was kortom behoefte aan een uniforme meetlat waarlangs verschillende maatregelen konden worden gelegd ter afweging.

Paris Proof Ranking

De Paris Proof Ranking bood uitkomst. Deze ranking is een effectieve methode voor het analyseren, verge­lijken en prioriteren van maatregelen voor verschil­lende bedrijventerreinen. Het verschil tussen het actuele energiegebruik en de Pa­ris Proof norm kan je als opgave beschouwen voor de periode tot 2050. Deze opgave kan je op bedrijventerreinen invullen via energiebesparing in bedrijfsgebouwen en productieprocessen of met maatregelen gericht op de inzet van hernieuwba­re energiebronnen zoals windenergie en zonnepanelen. Bij deze laatste oplossing moet er echter ook rekening worden gehouden met de beperkte mogelijkheden tot teruglevering via het openbare net. Want helaas heeft ook Venlo te maken met netcongestie.

Op de Venlose bedrijventerreinen is inmiddels een begin gemaakt met de inzet van hernieuwbare energie­bronnen, bijvoorbeeld door de aanleg van zonnepanelen op bedrijfsdaken. Data van de RVO Subsidiere­geling Duurzame Energie (SDE) en de resultaten van een aantal zonnepo­tentie-analyses zijn daarbij als input gebruikt. Deze methode is op meerdere bedrijventerreinen in Limburg, Friesland, Overijssel, Gelderland en Noord-Holland toege­past, om te kunnen selecteren waar (snel) winst kan worden geboekt op het gebied van energietransitie en klimaatadaptatie.

Figuur 1 - Digital Twin van een bedrijventerrein in Venlo 

In een door Tygron ontwikkeld Geodesign Platform kan je een koppeling maken met het Paris Proof Ranking model. Hierdoor kan je de mogelijkheden en (ruimtelijke) beperkingen, zowel visueel als in termen van effecten, kosten en baten, beoordelen en delen met belanghebbenden op de bedrijventerreinen. De combinatie van de Paris Proof Ran­king en het Geodesign Platform biedt zo een digital twin voor energietransitie en klimaat­adaptatie. Deze digital twin rekent ontwikkelingen door en kan deze simuleren in de digitale kopie van de werkelijkheid. Op deze manier draagt de digital twin bij aan het selecteren van de meest optimale klimaatkeuzes in de werkelijkheid.

Co2-emissies als graadmeter

Bij de analyse van de energiegege­vens is ook een berekening gemaakt van de CO2- emissies als gevolg van het ener­giegebruik. Deze emissies kennen als gevolg van de Urgenda-uitspraak in Nederland en de EU- klimaatplan­nen een lagere limiet en een kortere tijdshorizon dan de energienormen volgens het Parijse Klimaatakkoord. Daarom is het van belang aan te ge­ven wat aan energie moet worden be­spaard of hernieuwbaar ingezet om ook aan de inmiddels aangescherpte CO2-doelstellingen voor 2030 te kunnen voldoen. In Venlo is ervoor gekozen om mogelijke maatregelen aan de volgende CO2- reductiepercentages op middellange en lange termijn te toet­sen:

• 43% C02-reductie in 2030 t.o.v. 2005 bij grote, energie-intensieve bedrij­ven die deel uit maken van het EU Emissiehandelssysteem, het ETS,
• 55% (in de EU voorgestelde limiet) C02-reductie in 2030 in het Europe­se 'Fit for 55'- pakket,
• 100% (klimaatneutraal) C02-reduc­tie in 2050, overeenkomstig het Pa­rijse Klimaatakkoord.

Deze berekeningen zijn gemaakt op het niveau van bedrijventerreinen, en voor zover mogelijk, op PC6- en vesti­gingsniveau (ETS- bedrijven). Het Tygron Geodesign Platform wordt ingezet bij het ontwikkelen van scenario's voor de verduurzaming. Hoe scoren de be­drijventerreinen of onderliggende postcode-gebieden bijvoorbeeld als er zonnepanelen en/of windmolens op een specifiek bedrijventerrein wor­den geplaatst?

Eén van de mogelijkheden die met behulp van de digital twin is on­derzocht, is het volledig bedekken van (grote) vlak­ke bedrijfsdaken met zonnepanelen om tot CO2 reductie te komen (zie figuur 2 en 3). Uit de effectberekenin­gen van de digital twin blijkt dat deze scenario-doelstellingen niet zonder meer haalbaar zijn met de nu be­kende, uitgevoerde of aangekondig­de SDE- projecten. Ook het geraam­de zonnepotentieel op daken blijkt in de meeste gevallen onvoldoen­de om aan de 55% (2030) of 100% (2050) reductie te voldoen. In totaal 11% van het huidige energiegebruik kan worden verduurzaamd en 16% van de CO2- emissie kan worden gereduceerd met zonnepanelen op daken. Het 43%-ETS-scenario in 2030 geldt in dit gebied voor vier bedrijven. In geen van de gevallen lijkt die norm bij de huidige stand van zaken echter haalbaar, bij vergelijking met de toegestane waar­den voor 2020.

Uitzonderingen vinden we terug bij een aantal grotere Tradeport-terreinen (Noord, Oost, Venlo Tradeport), die toch al beter scoren op de Paris Proof Ranking. Dit heeft te maken met het grootschalige dakoppervlak van reeds gebouwde en nog te realise­ren (X)XL-distributiecentra waar van de nieuwste bedrijfspanden tot zelfs bijna 100% met zonnepanelen zijn bedekt. Er is een zekere bandbreed­te in de opbrengsten waarneembaar, afhankelijk van dakoppervlak, ligging en oriëntatie of een bench­mark met de realisatiecijfers van 1 hectare zonneweide (Bron: Raming zonnepotentieel op grote bedrijfsda­ken door SKBN/ Rienstra Beleidsonderzoek en Beleidsadvies). De abso­lute waarheid op dit punt kan alleen maar op microniveau, per individueel bedrijfsdak, worden vastgesteld. Andere mogelijke maatregelen heb­ben betrekking op:

• Het aanleggen van zonneweides, wanneer daarvoor de ruimte op bij­voorbeeld (tijdelijk) braakliggende of (voormalige) landbouwgronden wordt geboden,
• Het overdekken van parkeerterrei­nen met PV ( zonne-energie),
• Het bouwen van windmolens met een vermogen van respectievelijk 3.6 en 5.6 MW (standaardcapaciteit in RES-plannen),
• Het binnen bedrijventerreinen labe­len van effecten, kosten en baten aan eigenaren of gebruikers van specifieke panden, het eigen post­codegebied of andere delen van bedrijventerreinen.

Figuur 2 - Digital Twin van bedrijventerrein met fictief geplaatste zonnepanelen op bedrijfsdaken en een gebouwde windmolen

Figuur 3 - Digital Twin van bedrijventerrein met fictief geplaatste zonnepanelen op bedrijfsdaken

.

Ingrediënten

Stel, we plaatsen in de digital twin van een specifiek bedrijventerrein zonnepanelen en/of windmolens. De effecten daarvan worden in deze digital twin dan direct doorgerekend en gescoord tot op het niveau van een straat (postcodegebied niveau 6). In de digital twin zie je zowel de ruimtelijke impact van de maatregelen als de milieu-effecten. Dit maakt het mogelijk om zowel vi­sueel als rekenkundig verschillende maatregelen te verkennen en met be­langhebbenden af te stemmen. Om dit mogelijk te maken is data nodig. Het is de kunst om de beschikbare data van verschillende partijen bij elkaar te brengen en vervolgens gecombineerd inzichtelijk te maken (zie figuur 3).

Het Tygron Geodesign Platform biedt een omgeving waarin de Paris Proof Ranking voor de Venlose bedrijventerreinen is geïntegreerd. Er kan worden gerekend met dezelfde GIS-data als waarmee de Paris Proof Ranking werkt en met dezelfde rekenregels. Het voordeel van een koppeling is de mogelijkheid om per bedrijventerrein scenario's te verken­nen en door te rekenen op hun Paris Proof-heid. Met de Werkelijke Energie intensiteit indicator- het rekenmodel WEii van de Dutch Green Building Council -  is het nu ook mogelijk gebouwen eenvoudig en snel te beoordelen op het werkelijke energiegebruik. WEii maakt op een uniforme wijze inzichtelijk wat een gebouw per vierkante meter per jaar aan energie gebruikt.

Figuur 4 - Overzicht van de ingrediënten van de digital twin duurzame bedrijventerreinen Venlo

Het Geodesign Platform is speciaal ontwikkeld voor het geautomatiseerd verwerken, analyseren en visualiseren van grote hoeveelheden data. Via open koppelstandaarden is het mogelijk om de Paris Proof Ranking eenvoudig te koppe­len. Het Tygron Geodesign Platform zelf biedt de gebruiker een geïntegreerde High Performance Super computer, waardoor complexe scenario's met een druk op de knop kunnen worden doorgerekend.

De waarde

Met de Digital Twin kunnen we niet alleen de C02-emissie-effecten van potentiële maatregelen op het gebied van zon - en windenergie berekenen. De gevolgen van deze maatregelen kunnen in mindering warden gebracht op de indexwaarden van de Paris Proof Ranking. Het is ook mogelijk de investeringskosten en de jaarlijk­se exploitatiebaten van deze maat­regelen af te leiden met behulp van kengetallen. Tot slot kan de kos­teneffectiviteit van verschillende zon- en windenergiemaatregelen worden vergeleken. Zo blijken in de analyse van Venlo zonnepanelen kosteneffectiever te zijn dan windmolens.

De Digital Twin maakt het mogelijk om onderbouwd tot een collectieve af­weging en optimalisatie van verschil­lende typen (fysieke) maatregelen te komen, bijvoorbeeld een vergelijking van bouw windmolens versus de inrichting van een zonneweide met hetzelfde investeringsbudget. Ener­giebesparing en conversie naar an­dere herbruikbare energiebronnen is noodzakelijk om de energie- en kli­maatdoelstellingen te kunnen berei­ken. De digital twin helpt bij het oproepen tot (collectieve)actie en het beden­ken van alternatieve oplossingen.

Betrokkenen

De digital twin bedrijventerreinen Venlo is een tot stand gekomen via een samenwerking tussen de Stichting Duurzame Bedrijventerreinen in Venlo, Rienstra Beleidsonderzoek en Beleidsadvies en Tygron.

Referenties en meer informatie

• Dutch Green Building Council Paris Proof
• Rekenmethode achter Paris Proof; Werkelijke Energie intensiteit indicator
• Paris proof Ranking onderbouwt verduurzaming bedrijventerreinen in Venlo met data-rontgenfoto
• Toepassen van Digital Twins biedt kansen voor werklocaties

 Naschrift: voor deze casus is dankbaar gebruik gemaakt van dit artikel in BT magazine.